ทนายความเป็นได้อย่างไร การที่จะเป็นทนายความได้นั้น บุคคลผู้นั้นจะต้องจบหรือสอบผ่านวิชากฎหมายหรือนิติศาสตร์ ในมหาวิทยาลัยต่างๆ แล้วต้องไปสอบใบอนุญาต จากสภาทนายความ สมัยก่อนแบ่งทนายความออกเป็น 2 ชั้น คือ ทนายความชั้นหนึ่งและทนายความชั้นสอง ซึ่งต่างกันตรงที่ ทนายความชั้นหนึ่ง สามารถว่าความในศาลได้ทั่วราชอาณาจักร ส่วนทนายความชั้นสองมีสิทธิว่าความในศาลในเขตจังหวัดรวมสิบจังหวัด ตามที่ระบุไว้ในใบอนุญาต

                ทนายความในปัจจุบันส่วนใหญ่เป็นทนายความชั้นหนึ่ง แทบจะไม่มีทนายความชั้นสอง มีคนถามว่า ทนายความมีความสำคัญอย่างไร ถ้าไม่มีอาชีพทนายความ คงยุ่งยากเพราะการดำเนินคดีในศาล ไม่ว่าจะเป็นการฟ้องร้อง การว่าความแก้ต่าง การซักถาม ค้านพยาน จำเป็นจะต้องใช้ทนายความเพราะตัวความเอง คงไม่มีความรู้และทักษะในการดำเนินคดีในศาล  ย่อมทำให้เกิดการล่าช้าในการพิจารณาพิพากษาของศาล

                ทนายความที่เก่ง มักจะต้องมีความรู้ 2 ด้านใหญ่ๆ คือ ต้องมีความรู้ด้านกฎหมายเป็นอย่างดี และต้องมีศิลปะในการว่าความเป็นอย่างดีด้วย เพราะบางคนมีแต่ความรู้ด้านกฎหมาย  แต่ขาดไหวพริบ ปฏิภาณ  ในการว่าความ ผู้นั้นก็ไม่สามารถเป็นทนายความที่ดีและเก่งได้

                ทนายความเป็นอาชีพหรือใช้วิชาชีพ เป็นอาชีพที่มีความอิสระ เนื่องจากไม่ได้รับเงินเดือนจากรัฐ ฉะนั้นจึงหารายได้จากลูกความ แต่การเรียกค่าทนายความนั้น ไม่มีหลักเกณฑ์ตายตัว เรื่องเดียวกัน คดีเดียวกัน แต่ทนายความสามารถเรียกถูกหรือเรียกแพงได้ ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับข้อตกลงทั้งสองฝ่าย กล่าวคือ ลูกความยินดีจ่ายและทนายความพอใจในการเรียกค่าใช้จ่ายจำนวนเท่านั้น

                ทนายความมีทั้งคนดีและคนไม่ดี ก็คงเหมือนกับทุกวงการที่มีทั้งคนดีและคนไม่ดี ไม่ว่าในวงการเมือง วงการธุรกิจ ไม่เว้นแม้กระทั่งวงการศาสนา ดังนั้น การเลือกทนายความจึงมีความสำคัญในการที่จะชนะหรือแพ้คดี เพราะ ทนายความบางคนไม่มีความรับผิดชอบ เรียกค่าทนายความจากลูกความ เมื่อได้รับเงินแล้ว ทิ้งคดี ไม่ติดตาม หรือ บางคนเรียกค่าทนายความ สองฝั่ง คือ เรียกทั้ง ฝ่ายโจทก์และเรียกทั้งฝ่ายจำเลย ก็มี ทั้งนี้ ถ้าท่านเห็นทนายความที่รับเงินทั้งสองฝั่ง ท่านสามารถแจ้งกับสภาทนายความเพื่อดำเนินคดีกับทนายความบุคคลดังกล่าวได้ เนื่องจากเข้าข่ายผิดมารยาททนายความ

                ทนายความที่เก่ง มักจะต้องผ่านประสบการณ์มาอย่างมากมาย จะใช้เวลาเพียง 1-2 ปีแล้วเก่งคงยาก พระยามานนวราชเสวี กล่าวในการอบรมนักศึกษาที่สำเร็จปริญญาตรีของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์และการเมือง เมื่อ พ.ศ.2480 ซึ่งนานมาแล้วว่า “ ผู้ที่หากินในทางวิชาชีพเจริญ ก็กลายเป็นผู้ที่มีความรู้ความชำนาญพิเศษ ในวิชานั้นๆ กว่าจะเป็นผู้มีความรู้ความชำนาญเป็นพิเศษได้ก็เป็นเวลาไม่ต่ำกว่าคนละ 10 ปี พยานที่จะแสดงให้เห็นก็มี ทนายความที่จะมีชื่อเสียงหาเงินได้คล่องพอกินพอใช้ ก็กินเวลานาน ฯลฯ”

                ทนายความเป็นวิชาชีพที่ได้รับการยกย่องว่าเป็นวิชาชีพอันมีเกียรติ เป็นคำกล่าวของนายมารุต บุนนาค ทนายความผู้มีชื่อเสียงคนหนึ่งในประเทศไทย แต่ในความเห็นของผมทุกอาชีพก็เป็นอาชีพที่มีเกียรติ เพียงแต่คนที่ประกอบอาชีพ  อย่าได้ทำลายเกียรติของตนเอง อาชีพทนายความก็เช่นกัน บางคนเห็นแก่เงินโดยยอมที่จะทำผิดเพื่อให้ได้เงิน เป็นการเสี่ยงในการประกอบอาชีพทนายความ อีกทั้งทนายความบางคนยอมทำผิดกฏหมายเพียงเพื่อเห็นแก่เงิน ดังนั้นคนที่จะประกอบอาชีพทนายความจึงต้องตั้งใจประกอบอาชีพด้วยความซื่อสัตย์สุจริต อีกทั้งทนายความที่ดี ควรช่วยเหลือเฉพาะผู้ที่บริสุทธิ์เท่านั้น เมื่อฝ่ายผิดมาขอให้ว่าความให้ทนายความที่ดีควรแนะนำไม่ให้สู้ความ

โดย...สุทธิชัย ปัญญโรจน์